مفاهیم اولیه Piping در صنعت نفت و گاز
پایپینگ در لغت به معنی طول و یا فرم لوله ای است که از فلز، پلاستیک و یا سایر مواد ساخته شده ولی پایپینگ در صنایع نفت و گاز شامل طراحی، ...
نرم افزار PDMS مخفف عبارت Plant Design Management System میباشد و محصول شرکت AVEVA واقع در کشور انگلستان میباشد . این نرم افزار یکی از پرکاربردترین و کارآمدترین نرم افزارهای مدل سازی به صورت سه بعدی در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی میباشد که قابلیت طراحی، مدلسازی و مدیریت سیستم را به طور همزمان به بهترین شکل داراست.
نرم افزار های مشابه آن مانند PDS و Autoplant و … نیز وجود دارند که PDMS در بین آنها دارای قدرت و انعطاف پذیری بیشتری میباشد و انتخاب اول طراحان در بسیاری از کشورهای دنیا میباشد. از نقاط قوت این نرم افزار میتوان به بانک اطلاعاتی بسیار قوی آن ( Database ) اشاره نمود که این ویژگی نگرانی طراحان را از بابت از بین رفن اطلاعات در حین پروژه مرتفع میسازد که این مهم ارتباط تنگاتنگی با تجربه و مهارت طراح دارد.
از دیگر ویژگیهای نرم افزار PDMS و یکی از نقاط مثبت آن میتوان به خروجی ها و ورودی های نرم افزار و همخوانی آنها با نرم افزارهای مهندسی اشاره کرد. به عنوان مثال قابلیت همخوانی فایلهای مدل سازی شده در Microstation را داراست و همچنین میتوان با Visual basic برای آن برنامه نویسی کرد. همچنین قابلیت گرفتن خروجی با فرمت های رایج نقشه کشی از جمله DWG ،PLT و XF را برای استفاده در نرم افزار اتوکد داراست. همچنین میتوان انواع گزارشها (Report) را در فرمت ها قابل استفاده در Word و Excel خروحی گرفت.
علاوه بر امکانات بسیار خوب نرم افزار، شرکت های دیگر نیز با توجه به پرکاربرد بودن این نرم افزار، اقدام به ساخت نرم افزار های کمکی برای این برنامه گرفته اند که بر قابلیت های این نرم افزار افزوده است. به عنوان مثال میتوان به نرم افزار های کمکی برای گرفتن خروجی برای نرم افزار CEASAR II و تحلیل تنش سیستم پایپینگ اشاره کرد. در زیر به صورت اجمالی و برای آشنایی نسبی، نگاهی به مهمترین بخش ها و ماژول های این نرم افزار همراه با توضیحات مختصر آنها می اندازیم:
DESIGN: این بخش مهمترین بخش نرم افزار میباشد که به مدل سازی واحد میپردازد . به طور کلی یک واحد فرآیندی متشکل از واحد های مکانیک ، سازه ، عمران ، معماری ، برق و ابزار دقیق میباشد که در این قسمت میتوان کلیه این واحد ها را با تمام بخش های مختلف آن با دقیق ترین و کاملترین جزئیات مدل سازی نمود. در ماژول DESIGN برای طراحی هر واحد، بخش مجزایی وجود دارد، از جمله بخش های Pipework ،Equipment ،Structure ،Hvac که هر کدام حاوی منوهای مخصوص به خود میباشند. از مهمترین ویژگیهای ماژول DESIGN میتوان به مدلسازی کل واحد فرآیندی، بررسی برخورد اجزائ مختلف با هم، بررسی و مشاهده آخرین فعالیت های انجام شده کاربران، گزارشگیری از مدل و مشاهده نمای کلی واحد اشاره کرد.
ADMIN: این بخش مربوط به مدیریت کل سیستم میباشد که در آن میتوان به تعریف پروژه، ایجاد بانکهای اطلاعاتی (Database)، تعریف کاربران و اختصاص Password برای آنها، ایجاد محدوده های کاری برای هر کاربر ، مشاهده فعالیت کاربران، ایجاد هماهنگی بین کاربران و ایجاد تیم های کاری اشاره نمود. به طور معمول شخصی که به عنوان ADMIN یک پروژه این وظیفه را بر عهده میگیرد، باید به تمامی قسمتهای نرم افزار اشراف کامل داشته و از تجربه بالایی در انجام پروژه های با ای نرم افزار داشته باشد تا بتواند از ایجاد مشکلات احتمالی جلوگیری نماید.
PARAGON & SPECON: این بخش اختصاص به Catalog نویسی برای بخش های دیگر نرم افزار را دارد. از جمله تعریف مدرک PMS ( Piping Material Specification ) برای بخش piping و همچنین کاتالوگها مورد نیاز بخش های Structure & Instrument. به طور معمول در ابتدای پروژه نیاز به تکمیل این قسمت و وارد نمودن کلیه المانهای مورد نیاز در بخش DESIGN را داریم که این مهم با توجه به استاندارد های طراحی و نمودارها و جداول مهندسی انجام میشود. DRAFT جهت تهیه نقشه های دو بعدی و سه بعدی از جمله Plot plan ،Piping plan ،Key plan جهت نشان دادن موقعیت تجهیزات و لوله ها و ابزار آلات و المانهای دیگر موجود در واحد به کار میرود. کلیه این نقشه ها در فرمت های مختلف برای استفاده در نرم افزار های متداول از جمله اتوکد تهیه میشوند که این ویژگی ویرایش آنها را تسهیل مینماید. از جمله تنظیمات این بخش میتوان به تنظیات کلی نقشه، ابعاد مدرک، Scale نقشه، مدیریت فایلهای خروجی از جمله رنگ، سایز، محل ذخیره سازی، اندازه گذاری ها، ایجاد TAG بر روی کامپوننتها و تجهیزات، تنظیم نمای دید اشاره نمود. از نقشه های خروجی این بخش در فاز ساخت پروژه (Construction) استفاده میشود و دارای اهمیت زیادی میباشد که این مهم دقت بالایی را برای تهیه این نقشه ها نیاز دارد.
ISODRAFT: علاوه بر نقشه های دوبعدی، نیاز به نقشه های ایزومتریک نیز داریم که در این بخش میتوان از نرم افزار خروجی گرفت. این نقشه ها به طور خاص برای سیستم Piping به کار میرود و مشخصاتی از جمله مسیر حرکت لوله و جانمایی اتصالات و تجهیزات و طول لوله و تعداد به ما میدهد. این نقشه ها به صورت فرمت های قابل استفاده در نرم افزار اتوکد میباشند که ویرایش آنها را برای ما آسان میسازد. این ماژول نیز تنظیمات کلی برای تهیه نقشه ها و سایز بندی آنها و نوع فرمت خروجی آنها دارد.
SPOOLER: جهت تقسیم بندی خطوط ایزومتریک در Shop و فاز ساخت پروژه کاربرد دارد . این نرم افزار به مرور زمان د رنسخه های مختلفی تولید شده است مانند 11.2 ، 11.3 ، 11.5 ، 11.6 و 12. شرکت های طراحی بزرگ ایرانی به طور معمول از نسخه 11.5 این نرم افزار استفاده مینمایند (به دلیل تحریم های اعمال شده به ایران). اما شرکتهای کوچکتر که نیاز به داشتن لایسنس از شرکت سازنده ندارند، از نسخه 11.6 این نرم افزار که به صورت قفل شکسته در بازار موجود است نیز استفاده میکنند. شرکت AVEVA به تازگی نسخه 12 این محصول را نیز ارائه کرده است که تغییرات محسوسی نسبت به نسخه های قبلی در آن دیده میشود. این نسخه هنوز دارای اشکالات جزیی میباشد که شرکت سازنده برای آن هر چند ماه یکبار نسخه الحاقی و ترمیمی ارائه میدهد و به همین دلیل هنوز فراگیر نشده است، اما شرکتهای بزرگ طراح در سرتاسر جهان به مرور به سمت استفاده از این نسخه پیش میروند.